Benodigde ingrediënten:
- uitstekende kennis van het Chinese schrift
- veel geduld
- een goed geheugen
Mevrouw Wang is zojuist na een lange bootreis uit China in de Duitse stad Hamburg gearriveerd en wil haar familie per brief berichten dat ze goed is aangekomen.
Mevrouw Wang zou in deze brief natuurlijk haar kalligrafische kunsten kunnen demonstreren door hem met verf en penseel te schrijven/schilderen, maar mevrouw Wang is een kind van de moderne tijd en heeft daarom besloten haar brief te typen.
In het Chinees.
Op een Chinese typemachine wel te verstaan.
Mevrouw Wang heeft haar bijna 30 jaar oude typemachine -van het merk HWA Shing Brand- ergens in de jaren 90 in Taiwan op de kop weten te tikken. Op haar lange reis naar Europa heeft ze hem meegenomen. Omdat het haar best handig leek als ze ook ver van huis haar brieven in het Chinees kan typen.
Voordat mevrouw Wang kan beginnen met typen heeft ze briefpapier nodig.
Daar begint al direct een eerste probleempje.
Ons standaard papier, het welbekende A4-tje, meet slechts ca. 20 bij 30 cm en dat is veel te klein om op de brede rol van mevrouw Wang’s typemachine te passen. Gelukkig heeft mevrouw Wang nog een klein voorraadje ter breedte van een rol inpakpapier meegebracht, dus de eerste horde is snel overwonnen.
Dan komt vraag 2: in welke richting gaan we typen?
In tegenstelling tot de –dankzij de komst van de computer bijna uitgestorven- Europese typemachine, heeft een Chinees exemplaar de mogelijkheid om in 4 richtingen te typen.
Eerst hebben we daar van rechts naar links (ooit de standaard leesrichting). Van boven naar beneden is echter ook mogelijk en werd vooral in vroeger tijden vaak gebruikt. Met de introductie van Westerse teksten raakt ook de richting links-rechts de laatste decennia steeds meer ingeburgerd en mocht je de behoefte hebben om (op niet echt gangbare wijze) van beneden naar boven te lezen, dan is ook dat mogelijk. Allemaal dankzij een enkel instelknopje boven op mevrouw Wang’s typemachine.
Vandaag heeft mevrouw Wang besloten van links naar rechts te typen en met een eenvoudige handeling wordt het knopje juist ingesteld en kan het typen beginnen.
Voor nog één ogenschijnlijk klein probleempje moet mevrouw Wang een oplossing vinden.
Waar precies zit het karakter dat getypt moet worden?
En daar begint het feest pas echt.
Het meest uitgebreide Chinese woordenboek heeft ruwweg 87000 karakters, maar daarvan wordt 95% in het dagelijks spraakgebruik niet toegepast. Gelukkig maar, stel je voor dat de typemachine van mevrouw Wang de volle mep van 87000 karakters zou moeten kunnen typen. Ze ziet haar geest al kruipen...
De standaardset om teksten te schrijven en lezen bestaat uit (slechts) zo’n 3000 karaktertekens waarvan er een kleine 2000 in de schrijfmachine van mevrouw Wang terug te vinden zijn.
Ze bevinden zich allemaal ondersteboven (en in spiegelschrift) op metalen staafjes in een verschuifbare la aan de onderkant van haar typemachine. Door met een hendel de hele karakterbak onder de machine door te bewegen zorgt ze ervoor dat het gewenste balkje met het juiste karakter onder de “letterzetter” komt. Als ze vervolgens de knop aan het uiteinde van een lange hefboom indrukt (en daar is wel een beetje kracht voor nodig) wordt het gekozen karakterstaafje op mechanische wijze uit de bak getild, in een soort houdertje geladen en komt het met een sierlijke boogje ca 10 cm verderop voor het in inkt gedrenkte typelint terecht. De op het staafje uitstekende lijnen komen als eerste tegen het inktlint aan en worden zo als afdruk op het papier getypt.
En klaar is karakter nummer één.
Mevrouw Wang zoekt verder naar het volgende karakter dat ze in haar brief wil typen.
Om mevrouw Wang een beetje te helpen bij het zoeken naar de juiste onder de 2000 karakters in haar ladenbak zijn de karakters geordend in groepen van bij elkaar horende karakters, waarvan het hoofdkarakter telkens rood gekleurd is. Mevrouw Wang vraagt zich eerst af in welke hoofdgroep het gezochte karakter valt, zoekt dan onder de rode karakters het juiste karakter en daarmee de juiste groep op en met wat geluk heeft ze daarna het gewenste staafje in die groep snel te pakken. Met wat pech duurt het wat langer eer ze hem heeft.
Om haar een beetje extra te helpen met zoeken naar de juiste groep bestaat er een karaktergroepenwoordenboek. Hierin staan de meest voorkomende karakters in tabellen gerangschikt naar woordgroepen die bij elkaar horen. Met die tabellen kan mevrouw Wang het juiste karakterstaafje wat sneller vinden, immers in haar ladenbak zijn diezelfde karakters in spiegelbeeld en ondersteboven te vinden en dat leest toch wat lastiger dan in normaal schrift.
Heeft mevrouw Wang toevallig een niet zo vaak gebruikt karakter nodig dan is er geen man overboord. In de ladenbak zijn nog enkele tientallen vakjes niet gevuld. Daar kunnen –met een pincet- nog wat minder gangbare karakters ingezet worden.
Een andere optie is dat de aanvullende bak, waarin nog zo’n 1500 karaktertekens zitten, onder de machine geplaatst wordt, maar het nadeel is dan dat mevrouw Wang voor één enkel karakter de hele bak moet verwisselen, het karakter typen en vervolgens weer de hele bak eruit moet halen om met de oude bak verder te gaan.
So far so good.
Dit hele spektakel bekijkend rijst de vraag: “hoe snel typt dat op zo’n Chinese typemachine?”
Volgens mevrouw Wang kan een geoefend chinees typist wel tot zo’n 20 karakters per minuut aanslaan. Dat lijkt niet echt veel, maar is nog altijd een stuk meer dan wanneer ze die karakters met verf en penseel op papier zou moeten tekenen.
Voor de doorsnee gebruiker zit er op een Chinese typemachine doorgaans niet meer in dan 10 tot 12 tekens per minuut in.
Je durft het bijna niet te zeggen, maar in dat tempo zou je als je in China bij aanvang van je bootreis begint te typen met wat geluk je brief bij aankomst in Hamburg wellicht af kunnen hebben.
Het vervolgtraject van haar reis zal mevrouw Wang per ICE-trein van Hamburg naar Nürnberg leiden. We wensen mevrouw Wang voor dit laatste stukje een goede en behouden reis toe.
Bij 300 km/h zal er waarschijnlijk niet veel tijd zijn om nog eens zo’n brief te typen…
